دولت‌‌ها از طریق برنامه جامع مالی به نام بودجه، اداره امور کشور را انجام می‌دهند. این ابزار مهم‌ترین ابزار دولت برای برنامه‌ریزی مالی کشور است. در ایران، سازمان برنامه‌وبودجه به صورت سالانه بودجه عمومی کشور را تنظیم میکند. در فرایند بودجه مشکلاتی وجود دارد و این مشکلات باعث میشود دولت به خوبی نتواند برنامه‌های اقتصادی خود را پیاده‌سازی کند. یکی از مهم‌ترین این اشکالات در مرحله اجرای بودجه، خرج کردن بودجه در محلی غیر از محل مصوب آن است. به عنوان مثال، ممکن است بودجه تخصیص داده شده به خرید تجهیزات یا انجام امور عمرانی، به منظور پرداخت حقوق و معوقات کارمندان سازمان ذینفع مصرف شود. مشکل دیگر این است که پول زودتر از موعد معین از خزانه خارج شود. به عنوان مثال بودجه‌ی فصل زمستان سازمانی در همان ابتدای سال از خزانه خارج میشود. این موضوع باعث افزایش قیمت تمام‌شده پول برای دولت میشود. به عبارتی دولت در مرحله اجرای بودجه با دو مشکل روبه روست: عدم اطمینان از محل صرف بودجه و هزینه پول. درگزارش پیش رو درمورد روشهای حل این مشکل و پول رنگی می خوانیم.
بلاکچین و پول رنگی
با استفاده از فناوری‌های نوین می‌توان این مشکل را به صورت مؤثر و کارا برطرف نمود. فناوری حل این مشکل، فناوری زنجیره‌بلوک یا در حالت کلی‌تر فناوری دفتر کل توزیع‌شده است. بلاکچین، با ایجاد شفافیت و امنیت، این مشکلات را حل کرده و ابزاری برای نظارت و مدیریت خرج‌کرد پول است. با استفاده از پول رنگی می‌توان توکن‌هایی برای هر ردیف بودجه ایجاد کرد. این توکن‌های قابل ردگیری، تنها در محل تخصیص داده شده یا در زمان مقتضی قابل خرج کردن باشند.
فناوری دفترکل توزیع‌شده با هزینه‌ای اندک می‌تواند ابزار مناسبی برای حل این موضوعات باشد و هزینه‌های اجرای بودجه عمومی کشور و نظارت بر آن را تعدیل کند. همچنین با ایجاد شفافیت، موجب مصرف بهینه بودجه و امکان ارائه سریع گزارش تفریغ بودجه برای دستگاه‌های نظارتی میشود.
این روش برنامه‌ریزی، «بودجه‌ریزی با پول‌های رنگی» نام دارد. تاکنون طرح‌های مختلفی برای استفاده از پول رنگی در کشورهای مختلف جهان اجرا شده است.
طرحی که در اینجا بررسی می‌کنیم طرحی است که در تورنتو برای بودجه آموزش‌وپرورش طراحی شده است. در این طرح که «EY» نام دارد، از قراردادهای هوشمند استفاده شد. ساختار فنی طرح، از یک نسخه کنسرسیومی اتریوم به عنوان زنجیره زیربنایی استفاده میکرد. سپس اطلاعات با الگوریتم اثبات دانش صفر روی این بلاکچین نوشته میشد. علت استفاده از این الگوریتم، ناشناس ماندن تک‌پرداخت‌ها است. قرارداد هوشمند این زنجیره می‌تواند اطلاعاتی در زمینه تجارت شامل قرارداد، سفارش، فاکتور پرداخت را پشتیبانی و آنالیز کند. شکل، طرح مفهومی این فرایند را نشان می‌دهد.
فرایند بودجه مدرسه
می‌توان چنین طرحی را برای بودجه ایران نیز اجرا کرد. این طرح به این شکل خواهد بود.
در این مدل گواهی پول توسط سازمان برنامه‌وبودجه و وزارت اقتصاد در قالب توکن‌های الکترونیکی ایجاد میشود. پس از طی فرایند تخصیص، کدگذاری و به دستگاه اجرایی منتقل میشود. دستگاه اجرایی این اعتبار را دریافت میکند و آن را بین زیرمجموعه‌ها (شرکت‌ها، سازمان‌ها یا افراد) توزیع میکند. این توکن‌ها در کیف مخصوص ققنوس قرار می‌گیرد و تنها در محل خاصی قابلیت خرج شدن را دارد. این محل‌های خرج شدن، با برنده شدن فرد در مناقصه/مزایده تعیین می‌شوند و برنده می‌تواند این توکن‌ها را دریافت کند. می‌توان شروط مختلف برای دریافت توکن ایجاد و متناسب با پیشرفت کار، توکن آزاد کرد.
برای اجرایی شدن کار می‌توان از اوراق خزانه اسلامی که به صورت توکنیزه درآمده است، استفاده کرد.
چرا باید از پول رنگی استفاده کنیم؟
مزایای این کار را برای ذینفعان مختلف می‌توان به این صورت طبقه‌بندی کرد:
پیمانکاران دستگاه اجرایی:
- تسهیل نقدکردن منابع مالی
- عدم نیاز به دریافت کد بورسی، رجوع به بورس و منتظر ماندن برای پذیرش اوراق واگذارشده به بورس جهت تبدیل آن به منابع نقدی
- افزایش امکان تسهیلات‌گیری و ایجاد سابقه اعتباری در شبکه بانکی برای پیمانکاران
- امکان استفاده از این اعتبار به عنوان اعتبار مالیاتی/ گمرکی و بازگرداندن آن به خزانه‌داری یا استفاده از آن به‌عنوان ضمانت‌های بانکی
دولت:
- کاهش تنوع اوراق و افزایش عمق بازار اوراق بدهی
- جلوگیری از ایجاد نوسانات بزرگ به بازار بدهی در نتیجه ورود پیمانکاران به این بازار و رفتار غیرحرفه‌ای این بازیگران در فروش و واگذاری اسناد خزانه در موعدهای مقرری از ماه برای تأمین نقدینگی مورد نیاز آن‌ها
- کاهش هزینه تأمین مالی دولت در نتیجه مدیریت بهتر جریان نقدی و جلوگیری از خروج نقدینگی قبل از زمان مناسب
- افزایش بهره‌وری بودجه عمرانی
- نشان‌دار شدن پول و ایجاد شفافیت در نحوه هزینه‌کرد بودجه
بانک:
- استفاده از اوراق در عملیات بازار باز به منظور وثیقه‌گذاری اسناد نزد بانک مرکزی در هنگام اضافه‌برداشت‌ها یا اعطای خط اعتباری
- دریافت کارمزد خدمات ارائه شده از محل کاهش هزینه‌های بهره‌ای دولت
دستگاه‌های اجرایی:
- تسهیل در ارتباط دستگاه اجرایی و پیمانکاران دستگاه اجرایی به خصوص در طرح‌های کوچک تملک دارایی‌های سرمایه‌ای (پیمانکاران برای دریافت منابع کم – در حد چند میلیارد تومان – مجبور به طی مراحل پذیرش در بورس هستند که از توجیه منطقی و عملیاتی کافی برخوردار نیست)
- تسهیل در عملیات حسابداری دستگاه‌های اجرایی
بدین ترتیب به سادگی می‌توان با استفاده از پول رنگی از مزایای آن بهره مند شد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.