توکن‌سازی املاک
املاک یکی از کلاس‌های دارایی جذاب برای سرمایه‌گذاران در ایران و در سطح جهانی است. از جمله دلایل این جذابیت می‌توان به نوسان به نسبت کم، بازدهی بالا، ارزش افزوده در پروژه‌های ساخت و درآمد‌های ناشی از بهره‌برداری املاک اشاره نمود. علیرغم جذابیت بازار املاک به دلیل آستانه سرمایه‌گذاری بالای این حوزه، تمام اقشار جامعه امکان سرمایه‌گذاری در این حوزه را ندارند. از سوی دیگر بسیاری از بانک‌ها، موسسات، نهادها و شرکت‌ها، املاک بزرگ و گرانقیمتی در اختیار دارند که امکان فروش آنها به صورت یکجا را ندارند.
امروزه در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا از فناوری بلاکچین جهت توکن‌سازی انواع دارایی‌ها و عرضه آنها به صورت الکترونیکی استفاده می‌کنند. توکن‌سازی دارایی علاوه بر خرد کردن واحدهای سرمایه‌گذاری، دارای مزایای دیگری همچون امکان بازارسازی الکترونیکی، سهولت نقل و انتقال، خدشه‌ناپذیری ثبت اطلاعات نقل و انتقال به دلیل استفاده از فناوری بلاکچین و بسیاری مزایای دیگر است. اما دارایی‌های ملکی به دلیل همگن نبودن و همچنین ایجاد حقوق مالکانه برای دارندگان توکن دارای چالش‌هایی عمدتا از جنس حقوقی برای توکن‌سازی هستند.
شبکه ققنوس اولین و بزرگترین شبکه بومی بلاکچینی کشور است که از سال ۹۷ شروع به فعالیت کرده است. یکی از اهداف اصلی شکل‌گیری شبکه ققنوس با توجه به ماهیت عمدتا بانکی میزبانان این شبکه و سهامداران شرکت ققنوس، عرضه املاک مازاد بانک‌ها بوده است.
یکی از اهداف اصلی شکل‌گیری شبکه ققنوس فراهم سازی بستری دیجیتال جهت عرضه املاک مازاد بانک‌ها در قالب توکن املاک بوده است. باتوجه به فراهم بودن زیرساخت فنی شبکه ققنوس که مبتنی بر فناوری دفترکل توزیع‌شده (DLT1) است و امکان صدور انواع توکن را فراهم می‌سازد، چالش اصلی در این مسیر طراحی ساختار حقوقی طرح به گونه‌ای که منطبق با قوانین کشور باشد، بوده است. تا کنون انواع دارایی‌های فیزیکی مانند طلا، الماس و حتی آب بر بستر شبکه ققنوس توکن‌سازی شده‌اند. همانطور که اشاره شد تفاوت اصلی دارایی‌های مزبور با املاک در این است که این دارایی‌ها کاملا یکدست (Uniform) هستند. به عنوان مثال یک گرم طلای ۲۴ عیار دارای خواص و ارزش یکسان با یک گرم طلای ۲۴ عیار دیگر است. اما املاک جزو دارایی‌های یکدست محسوب نمی‌شوند. از سوی دیگر خرد کردن مالکیت یک ملک به واحدهای کوچکتر در قالب توکن می‌تواند برای صاحبان توکن آن ملک، اختیارات مالکانه مانند حق افراز ملک ایجاد نماید و درنتیجه آن، مشکلات حقوقی سایر مالکان را نیز دربرگیرد.
تیم ققنوس بعد از بررسی بر روی پروژه‌های توکن‌سازی املاک در سایر کشورها به منظور حل مشکلات مزبور به مدل استفاده از شرکت تک-دارایی (Single-asset-company) به عنوان یک سازوکار ویژه مالی (SPV2) دست یافت. در این مدل که کاملا مبتنی بر قوانین جاری کشور است، مالکیت ملک به یک شرکت که تنها دارایی آن ملک مورد نظر است، انتقال می‌یابد و بعد از آن سهام آن شرکت که جزو دارایی‌های یکدست محسوب می‌شوند، بر بستر بلاکچین توکن‌سازی می‌گردد.
