بلاک‌چین چیست و مفاهیمی که در ارتباط با فناوری بلاک‌چین به‌عنوان یک پدیدۀ نوظهور با آن‌ها مواجه هستیم چه کارکردهایی دارند؟
بلاک‌چین یا زنجیرۀ بلوکی امروز به‌عنوان یک سرفصل اصلی در دنیای فناوری‌های دیجیتال شناخته می‌شود که توضیح‌دهندۀ سازوکاری نوآورانه و متحول کننده در عرصه اقتصاد و کسب‌وکارهای نوین است. شاید تا حالا به‌اندازه کافی با معنا و کارکرد این واژه آشنا شده باشیم؛ اما مفاهیم و اصطلاحات متعدد دیگری در ارتباط با این پدیده نوظهور دنیای فناوری وجود دارند که لازم است کارکرد آن‌ها را هم بدانیم.
در این مقاله به مرور چند نمونه از اصلی‌ترین این مفاهیم می‌پردازیم. اما پیش از همه بهتر است با فناوری بلاک‌چین قدری آشنا شویم.
در توضیح اینکه « بلاک‌چین چیست؟» پاسخ کوتاه این است که بلاک‌چین یک پایگاه داده ایمن و ضعیف است که هیچ‌کس به‌تنهایی مالک یا مدیر آن نیست. بلاک‌چین اساساً یک پایگاه داده خودپایدار و خودگردان است.
در نگاهی دقیق‌تر، بلاک‌چین یک ساختار داده غیرمتمرکز از سوابق تراکنش است که امنیت، شفافیت و تغییرناپذیری را تضمین می‌کند. می‌توانید زنجیره‌ای از رکوردها را در نظر بگیرید که در این سیستم به شکل بلوک‌هایی ذخیره شده‌اند و معمولاً توسط هیچ مرجع واحدی کنترل نمی‌شوند.
«بلاک‌چین» یا «دفتر کل توزیع‌شده»؟
اغلب می‌شنویم که عبارات «بلاک‌چین» و «دفتر کل توزیع‌شده» به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند. درست است که بلاک‌چین‌ها عمدتاً دفتر کل توزیع‌شده هستند، اما همه داده‌های توزیع‌شده لزوماً بلاک‌چین نیستند؛ بلکه بعضی از آن‌ها در حقیقت از نوعی ویژگی که می‌توانیم آن را «اعتماد توزیع‌شده» بنامیم، استفاده می‌کنند.
به عبارت بهتر، بلاک‌چین نوعی سیستم دفتر کل توزیع‌شده است که از نیاز به اعتماد رشد کرده است. همه چیز به یک پایگاه داده همتا به همتا می‌رود که نوعی اعتماد در آن وجود دارد. بلاک‌چین ها یکی از انواع اعتماد توزیع‌شده هستند، به این صورت که بلاک‌چین ها رمزنگاری را در هر بلوک تعبیه و از یک الگوریتم اجماع استفاده می‌کنند. به این ترتیب، بلاک‌چین پایگاه داده‌ای است که در بین نهادهای مختلف به اشتراک گذاشته شده است که دارای سطوح مختلف اعتماد هستند.
کریپتوکارنسی یا رمز ارز
«کریپتوکارنسی» شاید یکی از آشناترین مفاهیم در حوزه فناوری بلاک‌چین باشد. احتمالاً در مورد برخی از محبوب‌ترین انواع ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین، لایت کوین و اتریوم چیزهایی شنیده‌اید. ارزهای دیجیتال امروز جایگزینی محبوب برای پرداخته‌ای آنلاین هستند.
استفاده از فناوری‌های رمزگذاری به این معناست که ارزهای دیجیتال هم به‌عنوان ارز و هم به‌عنوان یک سیستم حسابداری مجازی عمل می‌کنند. برای استفاده از ارزهای دیجیتال، به یک کیف پول رمزنگاری نیاز دارید. این کیف پول‌ها می‌توانند نرم‌افزاری باشند که در رایانه یا دستگاه تلفن همراه شما ذخیره می‌شود. کیف پول‌ها ابزاری هستند که از طریق آن کلیدهای رمزگذاری خود را ذخیره می‌کنید که هویت شما را تأیید می‌کند و به ارز دیجیتال شما پیوند می‌دهد.
کریپتوکارنسی یا کریپتو یک ارز دیجیتالی است که به‌عنوان وسیله مبادله از طریق یک شبکه کامپیوتری طراحی شده و برای حفظ یا نگهداری آن به هیچ نهاد یا مرجع مرکزی، مانند دولت یا بانک، وابسته نیست. به این ترتیب، ارز دیجیتال به شکل فیزیکی (مانند پول کاغذی) وجود ندارد و معمولاً توسط یک مرجع مرکزی صادر نمی‌شود. زمانی که یک ارز رمزنگاری‌شده قبل از انتشار یا ایجادشده یا توسط یک ناشر صادر می‌شود، به‌طور کلی متمرکز در نظر گرفته می‌شود.
توکن و توکنیزاسیون
یکی دیگر از مفاهیم مرتبط و پر استفاده در ادبیات بلاک‌چین، اصطلاحی به نام «توکن» است. توکن واحدهای ارزش و نمادهایی از دارایی‌ها است که سازمان‌ها یا پروژه‌های مبتنی بر بلاک‌چین در شبکه‌های بلاک‌چین موجود توسعه می‌دهند. با وجود این که توکن‌ها سازگاری عمیقی با ارزهای رمزنگاری شده آن شبکه دارند، اما در واقع در دسته کاملاً متفاوتی از مفهوم دارایی دیجیتال قرار می‌گیرند.
برای تعریف و ایجاد توکن‌ها نیاز به یک بستر نرم‌افزاری امن و شفاف است. فناوری دفترکل توزیع‌شده به سبب امنیت و شفافیت ذاتی که از آن برخوردار است، عموماً در سطح جهانی، برای تعریف و انتقال توکن مورداستفاده قرار می‌گیرد.
توکن‌ها می‌توانند با اهداف مختلفی تعریف و عرضه شوند. برخی توکن‌ها با پشتوانه‌هایی مانند طلا، الماس و املاک جهت سرمایه‌گذاری تعریف می‌شوند. برخی دیگر با ارزش ثابت و جهت امور خیریه و خرید محصولات مختلف مانند کتاب. یک دارایی یا یک کاربرد در قالی توکن دیجیتال به‌راحتی قابل خرید، فروش و انتقال است. همچنین دارایی‌های گران‌قیمت با تبدیل شدن به چندین توکن برای افراد با سرمایه کم نیز قابل خرید هستند.
هر نوع توکن بر اساس استفاده، ویژگی‌های منحصربه‌فردی را ارائه می‌دهد. یکی از ویژگی‌های جالب توجه آن‌ها این است که بعضی از شبکه‌ها مانند اتریوم قالب‌هایی را ارائه می‌کنند که شما می‌توانید توکن‌های خود را علامت‌گذاری و تجارت خودتان را شروع کنید. این ویژگی باعث می‌شود هر کسی با دانش فنی کم یا حتی بدون آن بتواند بازارساز شود.
بازار غیرمتمرکز
«بازار غیر متمرکز» یا «صرافی غیر متمرکز» هم از مفاهیمی است که با فناوری بلاک‌چین در نسبت مستقیمی قرار می‌گیرد.
یک بازار غیرمتمرکز که بر اساس فناوری بلاک‌چین ساخته شده است، به معامله‌گران یا سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا در عین معامله با یکدیگر، واسطه‌ها را حذف کنند.
در بازارهای غیرمتمرکز هیچ‌کس مجبور نیست شخص دیگری را بشناسد یا به آن اعتماد کند، زیرا هر معامله‌گر یک نسخه از همان داده‌ها را دارد و اگر شرایط تجارت برآورده نشود یا داده‌ها تغییر یافته یا مخدوش شده باشند، معامله نمی‌تواند انجام شود.
در حالی که بازار غیرمتمرکز بیشتر برای ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود، سرمایه‌گذاران همچنین می‌توانند از این بازارها برای تجارت NFT ها، املاک یا حتی نوآوری‌های ثبت‌شده و مالکیت معنوی استفاده کنند.
بازارهای متمرکز اغلب کارمزدهای بالاتری دارند، شفافیت ندارند و قوانینی را ایجاد می‌کنند که کاربران ممکن است مایل به رعایت آن نباشند. آن‌ها همچنین خطرات امنیتی بیشتری دارند زیرا شبکه بر یک نقطه تکیه دارد که احتمال شکست یا هک شدن را افزایش می‌دهد. در یک بازار غیرمتمرکز، معاملات فقط توسط معامله گران و با انتقال وجه به لطف قراردادهای هوشمند انجام می‌شود.
بازارهای غیرمتمرکز شفاف‌تر هستند؛ زیرا معامله گران باید همه متقابلاً در مورد داده‌ها و اطلاعاتی که در مبادله انجام می‌شود به توافق برسند. از آنجایی که هیچ واسطه‌ای وجود ندارد، هزینه‌های تراکنش در این بازارها بسیار ارزان‌تر است. معامله گران همچنین برای انجام معامله در بازار غیرمتمرکز نیازی به حضور در یک مکان فیزیکی ندارند.
قرارداد هوشمند
قراردادهای هوشمند به‌عنوان مقدمه‌ای بر فناوری بلاک‌چین، نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. این قراردادها به‌به شیوه‌ای سازمان‌یافته‌تر عمل کرده و ایمنی بیشتری برای داده‌ها فراهم می‌کنند. قراردادهای هوشمند برنامه‌ها یا پروتکل‌های رایانه‌ای برای تراکنش‌های خودکار هستند که در یک بلاک‌چین ذخیره می‌شوند و در پاسخ به شرایط خاصی اجرا می‌شوند. به عبارت دیگر، قراردادهای هوشمند، اجرای توافق‌ها را به‌طور خودکار انجام می‌دهند.
طبق تعریف «نیک زابو»، دانشمند علوم کامپیوتر آمریکایی که در سال ۱۹۹۸ ارز مجازی به نام «بیت گلد» را ابداع کرد، قراردادهای هوشمند پروتکل‌های تراکنش رایانه‌ای هستند که شرایط قرارداد را اجرا و تراکنش‌ها را قابل ردیابی، شفاف و غیر قابل برگشت می‌کنند.
برای درک بهتر معنای قرارداد هوشمند، ساده‌ترین مثال ممکن، نحوه عملکرد دستگاه‌های فروش خودکار است که در یک مکان عمومی قرار دارند. به این صورت که شخصی که قصد خرید کالایی (مانند یک نوشیدنی) را با استفاده از این دستگاه‌ها دارد، پول را به دستگاه وارد می‌کند و دستگاه پس از پردازش خودکار پول، نوشیدنی را تحویل می‌دهد؛ بدون اینکه پای واسطه‌ای در میان باشد.
علاوه بر این، تراکنش‌ها در این روند قابل ردیابی و برگشت‌ناپذیر هستند. چیزی که قرارداد هوشمند را متفاوت کرده، استفاده از فناوری بلاک‌چین است که ما را به واسطه‌ها بی‌نیاز می‌کند. قرارداد هوشمند کدی فعال‌شده در بلاک‌چین است تا بدون واسطه‌ها، شرایط توافقنامه بین طرفین را بررسی و اجرا کند.
این سیستم به‌عنوان سیستم مدیریت معامله دائمی با استفاده از سازوکار رضایت طرفینی (نه واسطه‌گری شخص ثالث) در معاملات درون‌مرزی یا فرامرزی قرار می‌گیرد. انعقاد معاملات در قالب این سیستم این امکان را می‌دهد تا از لحظه انعقاد معامله در مذاکرات طرفینی تا زمان تأیید نهایی و امضای قرارداد توسط طرفین، فرایند انعقاد توسط هوش مصنوعی مورد نظارت قرار گرفته و نهایتاً نیز جهت ثبت در بستر عمومی، نیازمند تأیید نهایی هوش مصنوعی پس از بازخوانی قرارداد باشد.
برای آشنایی با سکوی تامین مالی جمعی ققنوس بر روی لینک زیر کلیک کنید.
