قرارداد هوشمند امروز به‌عنوان یک فناوری تکامل‌یافته، برنامه‌ها یا پروتکل‌های دیجیتالی برای تراکنش‌های خودکار را در بر می‌گیرد که در یک بلاکچین ذخیره می‌شوند و در پاسخ به شرایط خاصی اجرا می‌شوند.
قرارداد هوشمند اگرچه هنوز پدیده‌ای نوپا شمرده می‌شود، اما در حال متحول کردن زندگی روزمره ما است و یک چشم‌انداز هیجان‌انگیز پیش روی ما می‌گذارد. قراردادهای هوشمند به موازات فناوری‌های نوینی چون بلاکچین، تصویرهای تازه‌ای از کسب‌وکارها و خدمات عمومی را ارائه می‌دهند که بسیار جالب توجه و کارآمد به نظر می‌رسند. به‌طور خلاصه، قرارداد هوشمند منطق‌های تجاری را رمزگذاری می‌کند که در یک بلاکچین پشتیبان شده است. اما این پدیده دقیقاً چیست و موارد استفاده انواع آن چه جنبه‌هایی را در برمی‌گیرد؟ در این مقاله به انواع قراردادهای هوشمند و کاربرد آن‌ها می‌پردازیم.
پیشینه قرارداد هوشمند به سال ۱۹۹۴ و زمانی که «نیک زابو»، دانشمند علوم کامپیوتر آن‌ها را به‌عنوان کدهای دیجیتال خوداجرا معرفی کرد، برمی‌گردد. اما امروز قراردادهای هوشمند به‌عنوان یک فناوری تکامل‌یافته، برنامه‌ها یا پروتکل‌های دیجیتالی برای تراکنش‌های خودکار هستند که در یک بلاکچین ذخیره می‌شوند و در پاسخ به شرایط خاصی اجرا می‌شوند. علاوه بر این، از قراردادهای هوشمند برای خودکارسازی اجرای توافق‌ها استفاده می‌شود.
انواع قرارداد هوشمند
بیایید انواع قراردادهای هوشمند خوداجرا را مرور کنیم.
قرارداد حقوقی هوشمند
این قراردادها از نظر قانونی قابل اجرا هستند و طرفین را به انجام تعهدات خود ملزم می‌کنند. طرفین ممکن است در صورت عدم رعایت تعهدات قراردادها با اقدامات قانونی سخت‌گیرانه روبرو شوند.
سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز
قرارداد هوشمند برای یک سازمان خودگردان غیرمتمرکز (DAO) به منزلۀ ستون فقرات آن است. این قرارداد به قوانین خاصی وابسته است که در قراردادهای بلاکچین ترکیب‌شده با مکانیسم‌های حاکمیتی کدگذاری می‌شوند.
این قرارداد موارد استفاده متنوعی دارد که از ساده تا پیچیده را شامل می‌شود و به تعداد ذینفعان بستگی دارد. سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز منبع باز هستند، دارای شفافیت هستند و فسادناپذیر هستند.
قراردادهای کاربردی
نوع دیگری از قراردادهای هوشمند در بلاک چین، قراردادهای کاربردی (ALCs) است که به دستگاه‌ها اجازه می‌دهد تا به‌طور ایمن و مستقل کار کنند. به‌علاوه، ALC ها اتوماسیون بیشتر، تراکنش‌های ارزان‌تر و مقیاس‌پذیری را تضمین می‌کنند.
این قراردادها حاوی یک کد مبتنی بر برنامه هستند که معمولاً با سایر قراردادهای بلاک چین همگام می‌شود. این امکان برقراری ارتباط بین دستگاه‌های مختلف مانند ادغام اینترنت اشیا (IoT) با فناوری بلاک چین را فراهم می‌کند.
موارد استفاده قراردادهای هوشمند
در ادامه بد نیست به چند مورد رایج استفاده از قرارداد هوشمند نگاه کنیم.
هویت دیجیتال
یکی از محبوب‌ترین موارد استفاده از قرارداد هوشمند، هویت دیجیتال است. وقتی از هویت فردی حرف می‌زنیم، در واقع به یکی از مهم‌ترین دارایی‌ها برای یک فرد اشاره داریم. این هویت شامل اطلاعات، داده‌ها و دارایی‌های دیجیتال است و در صورت استفاده صحیح، می‌تواند فرصت‌های جدیدی را برای فرد به ارمغان بیاورد.
قراردادهای هوشمند می‌توانند به طرفین کمک کنند تا بدون اطلاع از هویت واقعی آن‌ها یا تأیید تراکنش‌ها، اطلاعات بیشتری در مورد فرد کسب کنند. به این ترتیب، احراز هویت می‌تواند در تعاملات مالی و اجتماعی به بهبود انعطاف‌پذیری، قابلیت همکاری، انطباق و دیگر موارد کمک کند.
اوراق بهادار
اوراق بهادار یکی دیگر از موارد استفاده از قراردادهای هوشمند در بلاک چین است. استفاده از قراردادهای هوشمند مدیریت جدول سرمایه‌گذاری را ساده‌تر کرده است. به‌علاوه، به این معنی است که هیچ واسطه‌ای از جمله زنجیره‌های نگهبانی امنیتی بین طرفین وجود ندارد. علاوه بر این، می‌توان از آن برای پرداخته‌ای خودکار، سود سهام، مدیریت بدهی و موارد دیگر استفاده کرد.
مالکیت اموال و سیستم‌های وام‌دهی
قراردادهای هوشمند به بهبود خدمات مالی از جمله وام‌دهی و وام مسکن کمک کرده‌اند. قرارداد هوشمند به ایجاد فرآیندهای بدون خطا کمک کرده و ردیابی پرداخت‌ها را تسهیل می‌کند.
برای مثال خرید یک خانه ممکن است شامل پرداخت هزینه‌های سنگین به شرکت‌های واسط، بانک‌ها، وکلا و کارگزاران املاک باشد. اما خبر خوب این است که با استفاده از قرارداد هوشمند می‌توانید از پرداخت چنین هزینه‌هایی دور بمانید. در یک قرارداد هوشمند تنها چیزی که موردنیاز است، توافقی است که بر روی بلاک چین شکل می‌گیرد.
همچنین می‌توان از قرارداد هوشمند برای ثبت مالکیت انواع اموال استفاده کرد. از آنجایی که عملکرد قراردادهای هوشمند سریع‌تر و مقرون به‌صرفه‌تر است، جایگزین مناسب‌تری برای سیستم‌های موجود خواهد بود.
مدیریت دولتی
قراردادهای هوشمند می‌توانند در مدیریت بهتر عملیاتی شامل ثبت مالکیت زمین و انتقال اموال به دولت‌ها یاری برسانند. به‌علاوه، هزینه‌های حسابرسی آن‌ها را کاهش داده و شفافیت را بهبود می‌بخشد.
مدیریت زنجیره تأمین
یکی دیگر از موارد استفاده جالب توجه قرارداد هوشمند مدیریت زنجیره تأمین است. ردیابی و نظارت شفاف اقلام در زنجیره تأمین موضوعی بسیار مهم است. قرارداد هوشمند همچنین سایر جنبه‌های کسب‌وکار و نتایج ردیابی را در کاهش کلاه‌برداری و سرقت بهبود می‌بخشد.
هنگامی‌که راه‌حل‌های زنجیره تأمین بلاک چین از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کنند، می‌توانند با راه‌اندازی خودکار مراحل بعدی در صورت برآورده شدن شرایط، از جمله حمل و نقل، تحویل و موارد دیگر در حین رسیدگی، به ساده‌سازی جریان کالا کمک کند. بنابراین، برای حذف اختلالات در صورت وقوع یک رویداد غیرمنتظره می‌توان زودتر اقدام کرد.
قابلیت‌های قراردادهای هوشمند در بلاکچین
در ادامه به بعضی از مزیت‌های قرارداد هوشمند در بلاک چین اشاره می‌کنیم.
امنیت و قابلیت اطمینان بالا: با استفاده از قراردادهای هوشمند می‌توان معاملات را با اطمینان بالا انجام داد. به علاوه، از آنجایی که دفتر کل توزیع شده رمزگذاری شده است، غیر قابل نفوذ بوده و امنیت بالایی را ارائه می‌دهد.
حذف واسطه‌گری: قراردادهای هوشمند اتکا به واسطه‌های شخص ثالث برای انجام معاملات را از میان برمی‌دارد. بنابراین، طرفین را قادر می‌سازد تا بدون هرگونه وابستگی به واسطه‌ها به توافق بپردازند.
شفافیت: در یک قرارداد هوشمند، اطلاعات قرارداد برای همه کسانی که در شبکه بلاک چین شرکت دارند قابل مشاهده است. به‌علاوه، طرف‌های درگیر می‌توانند ویرایش‌های انجام‌شده توسط یک طرف در محتوای قرارداد را بررسی کنند، زیرا همه این ویرایش‌ها برای همه افراد درگیر در چرخه قابل مشاهده است و شفافیت را بهبود می‌بخشد.
خطاهای کمتر: از آنجایی که قراردادهای هوشمند از کد نرم‌افزاری برای خودکارسازی وظایف استفاده می‌کنند، کمتر مستعد خطاهای دستی هستند. علاوه بر این، به‌روزرسانی‌های بلادرنگ را با سرعت و دقت ارائه می‌دهند.
مداخله انسانی کمتر: در قراردادهای هوشمند معاملات نیازی به مدیریت انسانی زیادی ندارند و همین ویژگی خطرات موجود در چرخه اجرای قرارداد را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، حل اختلافات در تسویه‌حساب‌های مالی ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد و طبیعتاً هزینه دارد.اما از آنجا که قراردادهای هوشمند بر اساس قوانین تجاری توافق شده تدوین می‌شوند، می‌توان فرآیندهایی مانند شناسایی نقاط اختلاف، تطبیق اسناد و حل و فصل معاملات و اختلافات را خودکار کرد.
سرعت و کارایی: از آنجایی که قراردادهای هوشمند بلافاصله پس از برآورده شدن یک شرط از پیش تعریف‌شده اجرا می‌شوند، سرعت و کارایی را ارائه می‌دهند. علاوه بر این، قراردادهای هوشمند دیجیتال و خودکار هستند و هیچ کاغذی برای پردازش وجود ندارد. بنابراین زمان صرف شده برای تطبیق خطاهایی که اغلب ناشی از تنظیم دستی اسناد است، وجود نخواهد داشت.
در همین ارتباط می‌توانید مقاله «درباره کارکرد قرارداد هوشمند در بلاکچین بیشتر بدانیم» را هم بخوانید.
برای آشنایی با بازار غیرمتمرکز ققنوس بر روی لینک زیر کلیک کنید.
