قرارداد هوشمند برنامه یا پروتکلی رایانه‌ای برای تراکنش‌های خودکار است که در یک بلاکچین ذخیره و در پاسخ به شرایط خاصی اجرا می‌شود.
درباره کارکرد قرارداد هوشمند در بلاکچین بیشتر بدانیم
به طور کلی قراردادها امور مختلفی از زندگی حرفه‌ای و شخصی ما را تنظیم می‌کنند و برای عملکرد جامعه مدرن ضروری هستند. قرارداد هوشمند هم چنین نقشی را بر عهده دارد، با این تفاوت که از مزیت‌های بیشتری برخوردار است. در این مقاله قصد داریم با قراردادهای هوشمند که نقش بزرگی در فناوری بلاکچین بازی می‌کنند، بیشتر آشنا شویم.
قبل از هرچیز باید بدانیم تعریف قرارداد هوشمند چیست.
قرارداد هوشمند چیست؟
قراردادهای هوشمند به عنوان مقدمه‌ای بر فناوری بلاکچین، نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. این قراردادها به به شیوه‌ای سازمان‌یافته‌تر عمل کرده و ایمنی بیشتری برای داده‌ها فراهم می‌کنند. قراردادهای هوشمند برنامه‌ها یا پروتکل‌های رایانه‌ای برای تراکنش‌های خودکار هستند که در یک بلاکچین ذخیره می‌شوند و در پاسخ به شرایط خاصی اجرا می‌شوند. به عبارت دیگر، قراردادهای هوشمند، اجرای توافق‌ها را به‌طور خودکار انجام می‌دهند.
طبق تعریف «نیک زابو»، دانشمند علوم کامپیوتر آمریکایی که در سال ۱۹۹۸ ارز مجازی به نام «بیت گلد» را ابداع کرد، قراردادهای هوشمند پروتکل‌های تراکنش رایانه‌ای هستند که شرایط قرارداد را اجرا و تراکنش‌ها را قابل ردیابی، شفاف و غیر قابل برگشت می‌کنند.
تاریخچه قراردادهای هوشمند
تاریخچه قراردادهای هوشمند به دهه ۹۰، زمانی که یک مهندس کامپیوتر به نام «وی دای» Wei Dai، متنی در زمینه یک نظام گمنام وام‌دهی با اوراق قرضه قابل بازپرداخت و مالیات ناچیز، با عنوان اعتبارات گمنام نوشت، بازمی‌گردد. پس‌ازآن «زابو» Szabo، با بررسی قابلیت‌های قراردادهای هوشمند، پیشنهاد استفاده از رمزنگاری در جهت بهبود امنیت قراردادهای هوشمند را مطرح کرد.
او قرارداد هوشمند را «مجموعه‌ای از تعهدات به شکل دیجیتالی، شامل پروتکل‌هایی که طرفین به‌واسطه آن‌ها به تعهدات خود عمل می‌کنند» تعریف کرد. در مثالی مشهور، زابو قراردادهای هوشمند را با دستگاه‌های فروش خودکار مقایسه می‌کند؛ دستگاه‌ها سکه (پول) دریافت می‌کند و طی یک فرایند ساده، در قبال آن، محصول موردنظر را تحویل می‌دهد.
ایده اولیه قراردادهای هوشمند، کاهش مداخله انسانی در انعقاد قراردادها و کاهش هزینه‌های آن بود. زابو معتقد بود اشخاص ثالث قابل اعتماد، حفره‌های امنیتی مبادلات هستند. از نظر او مشکل اعتماد به شخص ثالث واسط حتی در خصوص پول‌های رایج امروزی نیز مصداق دارد. راهکار زابو برای حل این مشکل، به کارگیری قراردادهای هوشمند بود. این کار با کنار گذاشتن رویه سنتی و بهره‌گیری از امکان‌های پرشمار بلاکچین شیوه‌ای نو در انعقاد قراردادها به‌وجود آورد.
ماهیت قراردادهای هوشمند
برای درک معنای قرارداد هوشمند، ساده‌ترین مثال ممکن، نحوه عملکرد دستگاه‌های فروش خودکار است که در یک مکان عمومی قرار دارند. به این صورت که شخصی که قصد خرید کالایی (مانند یک نوشیدنی) را با استفاده از این دستگاه‌ها دارد، پول را به دستگاه وارد می‌کند و دستگاه پس از پردازش خودکار پول، نوشیدنی را تحویل می‌دهد؛ بدون این‌که پای واسطه‌ای در میان باشد.
علاوه بر این، تراکنش‌ها در این روند قابل ردیابی و برگشت‌ناپذیر هستند. چیزی که قرارداد هوشمند را متفاوت کرده، استفاده از فناوری بلاکچین است که ما را به واسطه‌ها بی‌نیاز می‌کند. قرارداد هوشمند کدی فعال‌شده در بلاکچین است تا بدون واسطه‌ها، شرایط توافقنامه بین طرفین را بررسی و اجرا کند.
این سیستم به‌عنوان سیستم مدیریت معامله دائمی با استفاده از سازوکار رضایت طرفینی (نه واسطه‌گری شخص ثالث) در معاملات درون‌مرزی یا فرامرزی قرار می‌گیرد. انعقاد معاملات در قالب این سیستم این امکان را می‌دهد تا از لحظه انعقاد معامله در مذاکرات طرفینی تا زمان تأیید نهایی و امضای قرارداد توسط طرفین، فرایند انعقاد توسط هوش مصنوعی مورد نظارت قرار گرفته و نهایتاً نیز جهت ثبت در بستر عمومی، نیازمند تأیید نهایی هوش مصنوعی پس از بازخوانی قرارداد باشد.
قراردادهای هوشمند چگونه عمل می‌کنند؟
قراردادهای هوشمند توسط طرفین قرارداد امضا و در قالب تراکنش به شبکه (زنجیره‌بلوک) ارسال می‌شوند. سپس تراکنش‌ها از طریق شبکه و بدون واسطه (مستقیماً از عضوی به عضو دیگر) دست‌به‌دست می‌شوند. تراکنش‌ها توسط ماینرها تأیید می‌شود و در بلوکی از دفترکل ذخیره می‌شود. ایجادکنندگان قراردادها پارامترهای برگردانده شده (مانند آدرس محل ذخیره قرارداد) را دریافت می‌کنند، سپس کاربران می‌توانند با ارسال یک تراکنش یک قرارداد را آغاز کنند.
انگیزه ماینرها از سازوکارهای تشویقی تعبیه شده در شبکه بر می‌آید. این انگیزه‌ها که عموماً مالی هستند سبب می‌شود که آن‌ها منابع محاسباتی خود را برای تأیید تراکنش‌ها به کار گیرند. ماینرها پس از خلق یک قرارداد یا دریافت تراکنش‌های محرک و آغازکننده قراردادها، کد قرارداد را در محیط اجرایی سندباکس خود اجرا می‌کنند. بر اساس داده‌های ورودی مورد اعتماد که به آن اوراکل نیز گفته می‌شود.
قرارداد هوشمند تشخیص می‌دهد که آیا سناریوی فعلی شرایط برانگیزنده را برآورده می‌کند یا خیر. اگر جواب مثبت باشد، اقدامات واکنشی بدون کم‌وکاست اجرا می‌شود. پس از اعتبارسنجی و تأیید، یک تراکنش در یک بلوک جدید جای‌گذاری می‌شود. هنگامی که تمامی شبکه در تأیید آن به اجماع برسد، بلوک جدید به زنجیره‌بلوک متصل می‌شود.
موارد استفاده از قراردادهای هوشمند
به طور کلی کارکردها و ظرفیت‌های استفاده از قراردادهای هوشمند را می‌توان در سه دسته یعنی موارد استفاده فنی، موارد استفاده قانونی و موارد استفاده اقتصادی دسته بندی کرد.
موارد استفاده برای قراردادهای هوشمند از ساده تا پیچیده متغیر است.آن‌ها می‌توانند برای تراکنش‌های اقتصادی ساده، مانند انتقال پول از نقطه A به نقطه B استفاده شوند.
قراردادهای هوشمند همچنین در بانکداری، بیمه، انرژی، دولت الکترونیک، مخابرات، هنر، ورزش، آموزش و بسیاری از حوزه‌های دیگر موارد استفاده دارند.
مزایای قراردادهای هوشمند
دقت، سرعت و کارایی از اصلی‌ترین مزایای قرارداد هوشمند است. مزیت دیگر این است که قرارداد بلافاصله پس از تحقق شرط اجرا می‌شود.
از آنجا که قرارداد هوشمند دیجیتالی و خودکار است، هیچ هزینه زمانی برای تصحیح خطاهای احتمالی که ممکن است هنگام پر کردن اسناد به صورت دستی رخ دهد، صرف نمی‌شود.
اعتماد و شفافیت بیشتر از دیگر مزیت‌های قراردادهای هوشمند است. عملکرد قراردادهای هوشمند به شکلی است که دیگر نیازی به نگرانی در مورد دستکاری اطلاعات برای منافع شخصی وجود ندارد زیرا هیچ شخص ثالثی درگیر آن نیست.
یک مزیت دیگر قراردادهای هوشمند امنیت بیشتر آن‌ها است. از آنجا که سوابق تراکنش‌های بلاک چین رمزگذاری شده، هک کردن آن‌ها بسیار دشوار است. علاوه بر این، از آنجا که هر ورودی در یک دفتر کل توزیع شده به ورودی‌های قبل و بعد از آن مرتبط است، هکرها باید کل زنجیره را تغییر دهند تا یک رکورد واحد را تغییر دهند.
و بالاخره باید به این مزیت اشاره کنیم که قرارداد هوشمند نیاز به واسطه‌ها را برای انجام معاملات و همچنین تأخیرهای زمانی و کارمزدهای ناشی از آن از بین می‌برد.
برای آشنایی با مرکز تبادل غیرمتمرکز ققنوس بر روی لینک زیر کلیک کنید.
