فناوری بلاک چین یا در حقیقت تغییر نگرشی که به وجود آورده، به شدت با استقبال روبه‌رو شده است. به همین دلیل در این نوشتار، آن را بررسی می‌کنیم.
بلاک چین در سال ۲۰۰۸ میلادی توسط شخص یا گروه ساتوشی ناکاموتو و در مقاله‌ای با عنوان «بیت‌کوین: سامانه بی‌واسطه الکترونیک وجه نقد» به جهان معرفی شد. از آن زمان تا به حال، باوجوداینکه تلاش‌های زیادی برای ارائه موجودیتی بهتر از بیت‌کوین شده است، بیت‌کوین کماکان یکه‌تازی می‌کند. درهرحال، هسته اصلی تمامی این تلاش‌ها پروتکل و راه‌کاری بود که ساتوشی ناکاموتو ارائه کرد و بلاک چین نام گرفت.
برای درک بهتر چیستی بلاک چین ابتدا لازم است که با چهار ایده و مفهوم کلیدی مرتبط با آن آشنا شوید تا بتوانید تعریفی دقیق‌تر و جامع‌تر از آن داشته باشید. درواقع بلاک چین چیزی فراتر از ادغام این مفاهیم نیست. این چهار مفهوم عبارت‌اند از: دفترکل توزیع‌شده، رمزنگاری، اجماع و قرارداد هوشمند. به دفترکل توزیع‌شده در نوشتار قبلی پرداخته شد. با ما همراه باشید تا سه مفهوم دیگر را بررسی کنیم.
رمزنگاری
روش رمزنگاری مورداستفاده در بلاک چین همان روش رمزنگاری مورداستفاده در سامانه‌های روز دنیا است. ازاین‌رو نمی‌توان آن را موضوعی جدید و مبهم که همراه با فناوری بلاک چین ظهور پیدا کرده است، دانست؛ اما چون یکی از کلیدی‌ترین مفاهیم مرتبط با بلاک چین به شمار می‌آید، آن را بررسی می‌کنیم
برای دانستن ماهیت رمزنگاری ابتدا باید مفاهیم تابع هش، کلید عمومی و کلید خصوصی بررسی شود تا پس از آن بتوان به رمزنگاری و کاربرد اصلی آن در بلاک چین، «امضای دیجیتال»، پرداخت.
تابع هش و الگوریتم رمزنگاری SHA-256
تابع هش، تابعی است که اطلاعات از هر نوع و در هراندازه‌ای را به اطلاعاتی در اندازه مشخص و از یک نوع خاص تبدیل می‌کند. هر ورودی مشخص یک خروجی منحصربه‌فرد دارد. اگر ورودی به این تابع یکسان باشد، خروجی هم مشابه خواهد بود. از طرفی اندکی تغییر در ورودی منجر به تغییر اساسی در خروجی می‌شود. همچنین تابع هش یک تابع یک‌طرفه است. بدین معنی که رسیدن از خروجی به ورودی در آن کاری به‌شدت دشوار است. درواقع در عمل و با پردازنده‌های موجود تقریباً غیرممکن هست.
در فناوری بلاک چین مورداستفاده در رمزارز بیت‌کوین، نام خروجی استاندارد تابع هش، SHA-256 است که یک کد دویست و پنجاه‌وشش رقمی متشکل از صفر و یک هست. هر ورودی (چند تراکنش و غیره) تبدیل به این کد دویست‌وپنجاه‌وشش رقمی می‌شود. به‌جای عبارت «خروجی تابع هش» به‌اختصار از واژه «هش» استفاده می‌شود.
کلید عمومی، کلید خصوصی و امضای دیجیتال
همان‌طور که اشاره شد، امنیت بلاک چین با رمزنگاری تامین می‌شود. رمزنگاری در بلاک چین با زوج‌کلید عمومی و خصوصی انجام می‌شود. کلید عمومی که یک کد دیجیتال است، نقش حساب کاربری هر عضو در شبکه را ایفا می‌کند. این کلید دردسترس همه اعضای شبکه است. کلید خصوصی که زوجِ کلیدِ عمومی محسوب می‌شود، تنها در اختیار مالک هر کلید عمومی (حساب کاربری) است. درواقع هر کس که کلید خصوصی مربوط به یک کلید عمومی را در اختیار داشته باشد، مالک آن محسوب می‌شود.
کلید خصوصی تنها راه اثبات مالکیت کلید عمومی زوج آن است و نباید فاش شود. برای رسیدن به هدفِ «اثبات در اختیار داشتن کلید خصوصی بدون نیاز به فاش شدن آن» از امضای دیجیتال استفاده می‌شود. امضای دیجیتال درواقع هش دسته‌ای از اطلاعات شامل کلید خصوصی و غیره است که با استفاده از روابط ریاضی می‌تواند اثبات کند که ایجادکننده تراکنش، کلید خصوصی حساب کاربری که قرار است از آن دارایی برداشت شود را در اختیار دارد (بدون نیاز به افشای کلید خصوصی).
اجماع در بلاک چین
در بلاک چین‌ها سامانه طوری طراحی شده است که نیازی به تائید طرف سوم یکتا در تراکنش‌ها وجود نداشته باشد. اصطلاحاً به این نوع سامانه‌ها، همتا-به-همتا، بی‌واسطه یا غیر متمرکز نیز می‌گویند. در سامانه‌های ثبت تراکنش بانکی امروزی وظیفه تائید تراکنش‌ها با بانک به‌عنوان طرف سوم است. به‌طور مثال وقتی می‌خواهیم پولی را از حساب خود به‌حساب شخص دیگر واریز کنیم، بانک پول را از حساب ما برداشته و به‌حساب دیگری انتقال می‌دهد. در حقیقت به‌واسطه اعتبار بانک، طرفین معامله به بانک اعتماد می‌کنند. درحالی‌که در سامانه‌های بلاک چینی، نیاز به وجود چنین طرف سوم مورداعتمادی نیست و اعضای شبکه، همگی، بر سر درستی یک تراکنش، ثبت و اجرای آن به اجماع می‌رسند. اجماع به معنی توافق اعضای سامانه بر سر موضوعات زیر است.
- آیا تراکنش واردشده توسط خود صاحب حساب انجام شده است؟ یا توسط یک فرد دیگر (سارق)؟
- آیا بر اساس سوابق، انجام تراکنش مقدور است؟ به‌عنوان‌مثال: آیا موجودی ایجادکننده تراکنش برای انجام تراکنش کافی است؟
- چه کسی تراکنش را ثبت کند؟ به بیان بهتر چه کسی کارمزد ثبت تراکنش را دریافت کند؟ به‌عنوان‌مثال: در حال حاضر ثبت‌کننده هر بلوک (مجموعه‌ای از تراکنش‌ها) در سامانه بیت‌کوین دوازده‌ونیم بیت‌کوین کارمزد دریافت می‌کند که نشان از اهمیت توافق بر سر ثبت‌کننده تراکنش دارد.
- کدام تراکنش زودتر ثبت شود؟
الگوریتم‌های زیادی برای اجماع در بلاک چین استفاده می‌شود که از مهم‌ترین و پرکاربردترین آن‌ها می‌توان به اثباتِ کار که وابسته به توان پردازشی است و تحمل خطای بیزانس اشاره کرد.
قراردادهای هوشمند بلاک چینی
یکی از مهم‌ترین مفاهیم مرتبط با بلاک چین که به‌همراه آن عرضه و توسعه داده شده است، قراردادهای هوشمند است. به دلیل همین رابطه تنگاتنگ میان این دو، اکثراً قراردادهای هوشمند را از خواص فناوری بلاک چین می‌دانند. نه از کاربردهای آن.
در این قراردادها به‌محض سررسید موعد مقرر، قرارداد به‌صورت خودکار تعهدات طرفین و میزان تحقق آن را بررسی می‌کند. درنتیجه نیازی به پیگیری یا انجام عملیات توسط طرفین قرارداد نیست. به‌طور مثال در قرارداد وام، مبلغ موردنظر به‌صورت خودکار از وام‌گیرنده به وام‌دهنده انتقال می‌یابد. یا پس از پرداخت نشدن چند قسط، فرد به‌طور خودکار بازخواست می‌شود.
انجام خودکار این فرآیندها به میزان چشمگیری باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه می‌شود. لازمه اجرای چنین ایده‌ای یک دفترکل واحد و قابل نظارت از طرف همه نهادهاست که بلاک چین، آن را فراهم می‌کند. همچنین اگر پرداخت‌ها در این قراردادها از طریق رمزارز انجام شود، فرآیند، شفاف‌تر و قابل‌پیگیری‌‌تر شده و صرفه‌جویی هرچه بیش‌تر حاصل می‌گردد. لازم به ذکر است، بلاک چین بیت‌کوین از قرارداد هوشمند بی‌بهره است و این مفهوم بعدا به بلاک چین اضافه شد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.